Πείραμα Μίλγκραμ: Πιο επίκαιρο από ποτέ!
14/8/2012
Υπήρξε ένα πείραμα “φάρσα” που έγινε το 1961 απο τον Στάνλει Μίλγκραμ που σήμερα φαντάζει πιο επίκαιρο απο ποτέ. Το όλο πείραμα έγινε για να κατανοηθεί η συμπεριφορά του γερμανικού στρατού και iδιαίτερα η τυφλή υπακοή στην εξουσία. Ας δούμε πως λειτουργεί και τι συμβαίνει στην κοινωνία μας σήμερα. Ο υπάλληλος που δέχεται να κόψει το ρεύμα από έναν άνεργο ή άπορο, γνωρίζοντας ότι έτσι τον ταπεινώνει, τον υποβάλει σε ένα διαρκές βασανιστήριο και πιθανότατα θέτει σε κίνδυνο τη ζωή του, ανήκει στο 65% που πατάει το τελευταίο μοχλό όπως θα αναλύσουμε πιο κάτω. Η απάντηση που θα δώσει ο εκάστοτε υπάλληλος είναι ότι ακολουθά τις εντολές που του έδωσαν. Ο υπάλληλος που δίνει χαλασμένο τρόφιμο (για να κρατήσει χαμηλά το κόστος) και διαβεβαιώνει ότι είναι φρέσκο δεν μισεί τον πελάτη, παρότι γνωρίζει ότι μπορείς να πάθεις δηλητηρίαση, απλώς ακολουθεί εντολές. Ο αστυνομικός που ραντίζει με χημικά τους διαδηλωτές δεν είναι κρυπτοσαδιστής, απλώς κάνει την δουλειά του. Ο υπάλληλος της εφορίας ή της τράπεζας που υπογράφει την κατάσχεση κάποιου σπιτιού για 1000 ευρώ χρέος, θα έφτανε μέχρι τέλους στο πείραμα που θα αναλύσουμε παρακάτω. Αντίστοιχα και ο πολιτικός που υπογράφει το μνημόνιο, το οποίο οδηγεί το Έθνος μας στην εξαθλίωση θα έφτανε και αυτός μέχρι τέλους στο πείραμα. Ναί, και ο πολιτικός υπακούει σε εντολές πολύ πιο ισχυρές απο αυτόν με την άσπρη φόρμα που λαμβάνει μέρος στο πείραμα.Ο Μίλγκραμ απέδειξε ότι η τυφλή υπακοή δεν είναι αποτέλεσμα μόνο της προσωπικότητας, αλλά περισσότερο των πιεστικών συνθηκών. Τα υποκείμενα του πειράματος ήταν εθελοντές, οι οποίοι καλούνταν με αμοιβή να λάβουν μέρος σε ένα ψυχολογικό πείραμα που σχετιζόταν με την μνήμη. Οι εθελοντές χωρίζονταν σε ζεύγη και μοιράζονταν οι ρόλοι κατόπιν κληρώσεως σε “μαθητευόμενους” και “δασκάλους”. Ο “μαθητευόμενος” δενόνταν χειροπόδαρα σε μιά καρέκλα γεμάτος ηλεκτρόδια και του έδιναν να μάθει 10 ζεύγη λέξεων. Ο “ δάσκαλος” ήταν σε μια κονσόλα ηλεκτρικής γεννήτριας με 10 κουμπιά και ενδείξεις: “15 βολτ, 30 βολτ, 50 βολτ, κλπ.” Πίσω απο τον “δάσκαλο” καθόταν ο υπεύθυνος του πειράματος. “Θα λέτε την πρώτη λέξη στο μαθητευόμενο, αν κάνει λάθος θα σηκώσετε το μοχλό και θα υποστεί ένα ηλεκτροσόκ 15 βόλτ. Σε κάθε λάθος θα σηκώνετε τον αμέσως επόμενο μοχλό”, λέει ο πειραματιστής και ο “δάσκαλος” ήδη αισθάνεται καλά που δεν του έτυχε ο ρόλος του “ μαθητευόμενου”.Σε λίγο ξεκινάει το πείραμα. Λέει την πρώτη λέξη ο “ δάσκαλος” και ο “μαθητευόμενος” απαντάει σωστά ήδη όμως τρομαγμένος. Προχωράει το πείραμα και φυσικά σύντομα έρχεται η λάθος απάντηση, ο “ δάσκαλος” κοιτάει τον πειραματιστή και εκείνος κάνει νεύμα να προχωρήσει στο πάτημα του μοχλου με την ένδειξη 15 βολτ. Το πείραμα αρχίζει και προχωρά και ο “μαθητευόμενος” έχει ήδη αλλάξει γνώμη αλλά σύντομα έρχεται πάλι το λάθος και δέχεται 30 βολτ. Ο “μαθητευόμενος” αρχίζει να φωνάζει θέλω να φύγω, ο “ δάσκαλος κοιτάει τον πειραματιστή και εκείνος του κάνει νόημα να συνεχίσει. Τα βολτ συνεχώς αυξάνονται και ο “μαθητευόμενος” εκλιπαρεί να φύγει, στα 200 βολτ πλέον ταρακουνιέται ολόκληρος και ο “δάσκαλος “ κάθε φορά κοιτάει τον πειραματιστή, ο οποίος του λέει με μια ηρεμία συνεχισε. Ο “ δάσκαλος” συνεχίζει να βασανίζει έναν άγνωστο που πλέον κλαίει, ζητάει την βοήθεια του Θεού και παρακαλάει να τον λυπηθούν. Σιγά σιγά φτάσαμε στα 345 βολτ και ο “μαθητευόμενος” τραντάζεται ολόκληρος, ουρλιάζει και πλέον χάνει τις αισθήσεις του. Ο “δάσκαλος”, ιδρωμένος με τρεμάμενα χέρια, κοιτάει τον πειραματιστή ο οποίος του λέει συνεχίζουμε είναι όλα ελεγχόμενα... συνεχίστε στον τελευταίο μοχλό. Πόσοι απο τους εθελοντές έφτασαν στο τελευταίο μοχλό με τα 450 θανατηφόρα βόλτ; Ας κρατηθούμε το 65%.Που είναι η φάρσα όμως; Ο “μαθητευόμενος” ήταν ηθοποιός και δεν υπήρχε ηλεκτροσόκ και ηλεκτρισμός, ο ηθοποιός υποκρινόταν! Το μοναδικό πειραματόζωο ήταν ο “δάσκαλος”, τα αποτελέσματα όμως ήταν αληθινά. Το μεγαλύτερο ποσοστό των ανθρώπων θα υπακούσει, αρκεί να δέχεται εντολές απο κάποιον με κύρος (στο πείραμα επιστημονικό) και ταυτόχρονα να αισθάνεται ότι δεν τον βαρύνει η ευθύνη για ότι συμβεί , αφού εκείνος απλά ακολουθούσε τις εντολές.Τελικά το πείραμα του Μίλιγκραμ, όπως και να το αναλύσουμε, κάποια βασικά συμπεράσματα που εξάγονται είναι, ότι κανένας δεν είναι άμοιρος ευθυνών και ότι τελικά αν σε διατάζουν να κάνεις κάτι που προκαλεί μεγάλο κακό πρέπει να αρνηθείς να υπακούσεις (πόσο όταν υπογράφεις μνημόνια για πολλές γενεές Ελλήνων). Μόνο όταν θα είμαστε έτοιμοι να αρνηθούμε και να υπακούσουμε σε μικρές καθημερινές εντολές βίας με τις οποίες οι περισσότεροι ασυνείδητα συμμορφωνόμαστε, μόνο όταν θα είμαστε έτοιμοι να προβούμε σε μια γενικευμένη και μέχρι τέλους πολιτική, οικονομική, κοινωνική, καταναλωτική ανυπακοή και μάθουμε να συμπεριφερόμαστε ως αυτεξούσιοι και όχι σαν υπάλληλοι, μόνο τότε θα γκρεμίσουμε την λαίλαπα του νεοφιλελευθερισμού που μας θέλει υπάνθρωπους, υπάκουους και υπόδουλους.
|
